Eliminasyon Diyeti Nedir?
Konuda Yer Alan Başlıklar
Gıda intoleransları ve hassasiyetleri son derece yaygındır. Aslında, dünya çapındaki insanların %2-20’sinin gıda intoleransından muzdarip olabileceği tahmin edilmektedir.
Eliminasyon diyetleri, diyet yoluyla gıda intoleranslarını, hassasiyetlerini ve alerjileri belirlemek için altın standarttır.
Rahatsız edici semptomlara neden olduğu bilinen bazı yiyecekleri çıkarırlar ve daha sonra semptomları test ederken bunları yeniden sunarlar.
Alerji uzmanları ve kayıtlı diyetisyenler, insanların iyi tolere edilmeyen yiyecekleri ekarte etmesine yardımcı olmak için on yıllardır eliminasyon diyetlerini kullanıyor.
Eliminasyon diyeti, vücudunuzun iyi tolere edemeyeceğinden şüphelendiğiniz yiyecekleri diyetinizden çıkarmayı içerir. Bir reaksiyon gösteren semptomlar ararken gıdalar daha sonra birer birer yeniden verilir.
Sadece 5-6 hafta sürer ve hassas bağırsakları, gıda intoleransı veya gıda alerjisi olanların semptomlarına hangi gıdaların katkıda bulunduğunu belirlemelerine yardımcı olmak için kullanılır.
Bu şekilde, eliminasyon diyeti şişkinlik, gaz, ishal, kabızlık ve mide bulantısı gibi semptomları hafifletebilir.
Vücudunuzun iyi tolere edemediği bir yiyeceği başarıyla tanımladıktan sonra, gelecekte rahatsız edici semptomları önlemek için onu diyetinizden çıkarabilirsiniz.
Tümü belirli gıda türlerini yemeyi veya çıkarmayı içeren birçok eliminasyon diyeti türü vardır.
Bununla birlikte, bilinen veya şüphelenilen bir gıda alerjiniz varsa, yalnızca bir tıp uzmanının gözetiminde eliminasyon diyetini denemelisiniz. Bir gıda alerjeninin yeniden verilmesi, anafilaksi adı verilen tehlikeli bir durumu tetikleyebilir.
Besin alerjiniz olduğundan şüpheleniyorsanız, eliminasyon diyetine başlamadan önce doktorunuza danışın. Alerji belirtileri arasında kızarıklık, kurdeşen, şişme ve nefes almada zorluk bulunur.
Uygulama Şekli
Uygulanırken iki yöntem vardır Eliminasyon ve Tekrar Tanıtma.
Eliminasyon Aşaması
Eliminasyon aşaması, semptomlarınızı tetiklediğinden şüphelendiğiniz gıdaların, genellikle 2-3 hafta gibi kısa bir süre için çıkarılmasını içerir.
Vücudunuzun tahammül edemeyeceğini düşündüğünüz yiyecekleri ve rahatsız edici semptomlara neden olduğu bilinen yiyecekleri ortadan kaldırın.
Bu yiyeceklerden bazıları fındık, mısır, soya, mandıra, narenciye, itüzümü sebzeleri, buğday, glüten içeren yiyecekler, domuz eti, yumurta ve deniz ürünlerini içerir.
Bu aşamada, belirtilerinizin yiyeceklerden mi yoksa başka bir şeyden mi kaynaklandığını belirleyebilirsiniz. 2-3 hafta boyunca yiyecekleri çıkardıktan sonra semptomlarınız hala devam ediyorsa, doktorunuza bildirmeniz en iyisidir.
Yeniden Tanıtma Aşaması
Bir sonraki aşama, elimine edilen gıdaları yavaş yavaş diyetinize geri getirdiğiniz yeniden giriş aşamasıdır.
Her besin grubu, semptomlar aranırken 2-3 gün boyunca ayrı ayrı tanıtılmalıdır. İzlenmesi gereken bazı belirtiler şunlardır:
- Döküntüler ve cilt değişiklikleri
- Eklem ağrısı
- Baş ağrısı veya migren
- Tükenmişlik
- Uyumakta zorluk
- Solunumdaki değişiklikler
- şişkinlik
- Mide ağrısı veya krampları
- Bağırsak alışkanlıklarındaki değişiklikler
Bir besin grubunu yeniden tanıttığınız dönemde herhangi bir semptom yaşamıyorsanız, yemek yemenin uygun olduğunu varsayabilir ve bir sonraki besin grubuna geçebilirsiniz.
Bununla birlikte, yukarıda belirtilenler gibi olumsuz belirtiler yaşıyorsanız, tetikleyici bir gıdayı başarıyla tanımladınız ve onu diyetinizden çıkarmalısınız.
Eleme dahil tüm süreç kabaca 5-6 hafta sürer.
Birçok besin grubunu ortadan kaldırmayı planlıyorsanız, doktorunuzdan veya bir diyetisyenden tavsiye alın. Çok fazla besin grubunu ortadan kaldırmak beslenme yetersizliğine neden olabilir.
Eliminasyon Diyetinde Ne Yiyemezsiniz?
En iyi eliminasyon diyetleri en kısıtlayıcı olanlardır.
Eliminasyon aşamasında ne kadar çok yiyecek çıkarırsanız, hangi yiyeceklerin rahatsız edici semptomları tetiklediğini keşfetme olasılığınız o kadar artar.
Eliminasyon aşamasında yaygın olarak atılan gıdalar şunları içerir:
- Narenciye: Portakal ve greyfurt gibi turunçgillerden kaçının.
- Sebzeler: Domates, biber, patlıcan, beyaz patates, kırmızı biber ve kırmızı biber gibi itüzümü kullanmaktan kaçının.
- Kuruyemişler ve tohumlar: Tüm kuruyemişleri ve tohumları yemeyi bırakın.
- Baklagiller: Fasulye, mercimek, bezelye ve soya bazlı ürünler gibi tüm baklagilleri tüketmekten kaçının.
- Nişastalı yiyecekler: Buğday, arpa, mısır, kavuzlu buğday, çavdar, yulaf ve ekmekten kaçının. Ayrıca glüten içeren diğer gıdalardan da kaçının.
- Et ve balık: İşlenmiş et, söğüş, sığır eti, tavuk, domuz eti, yumurta ve kabuklu deniz ürünlerinden kaçının.
- Süt ürünleri: Süt, peynir, yoğurt ve dondurma dahil tüm süt ürünlerini ortadan kaldırın.
- Yağlar: Tereyağı, margarin, hidrojene yağlar, mayonez ve ezmelerden kaçının.
- İçecekler: Alkol, kahve, siyah çay, soda ve diğer kafein kaynaklarından kaçının.
- Baharatlar ve çeşniler: Soslardan, çeşnilerden ve hardaldan kaçının.
- Şeker ve tatlılar: Şeker (beyaz ve kahverengi), bal, akçaağaç şurubu, mısır şurubu ve yüksek fruktozlu mısır şurubu, agave nektarı, tatlılar ve çikolatadan kaçının.
Bu listede olmayan diğer yiyeceklerin sizi rahatsız ettiğinden şüpheleniyorsanız, onları da çıkarmanız şiddetle tavsiye edilir.
Eliminasyon Diyetinde Ne Yenir?
Bir eliminasyon diyeti çok kısıtlayıcı olsa da, sağlıklı ve lezzetli yemekler yapmak için hala yeterli çeşitlilik var.
Yiyebileceğiniz bazı yiyecekler şunlardır:
- Meyveler: Narenciye hariç çoğu meyve.
- Sebzeler: Çoğu sebze, itüzümü hariç.
- Tahıllar: Pirinç ve karabuğday dahil.
- Et ve balık: Hindi, kuzu eti, yabani av hayvanları ve somon gibi soğuk su balıkları dahildir.
- Süt ikameleri: Hindistan cevizi sütü ve şekersiz pirinç sütü dahil.
- Yağlar: Soğuk sıkım zeytinyağı, keten tohumu yağı ve hindistancevizi yağı içerir.
- İçecekler: Su ve bitki çayları.
- Baharatlar, çeşniler ve diğerleri: Karabiber, taze otlar ve baharatlar (acı biber ve kırmızı biber hariç) ve elma sirkesi dahil.
Bu kısıtlayıcı aşamada motive olmak için yeni tarifler tasarlamayı ve yemeklerinize lezzetli tatlar katmak için şifalı otlar ve baharatlarla denemeler yapmayı deneyin.
Eliminasyon Diyetinin Faydaları
Eliminasyon diyetleri, hangi yiyeceklerin rahatsız edici semptomlara neden olduğunu keşfetmenize yardımcı olur, böylece onları diyetinizden çıkarabilirsiniz.
Bununla birlikte, eliminasyon diyetinin aşağıdakiler de dahil olmak üzere birçok başka faydası vardır:
- İrritabl Bağırsak Sendromu Belirtilerini Azaltabilir
İrritabl bağırsak sendromu (IBS), dünya çapında insanların %10-15’ini etkileyen çok yaygın bir bağırsak bozukluğudur.
Birçok kişi, eliminasyon diyetinin şişkinlik, mide krampları ve gaz gibi IBS semptomlarını iyileştirdiğini fark eder.
Bir çalışmada, IBS’li 150 kişi, ya tetikleyici gıdaları hariç tutan bir eliminasyon diyeti veya aynı sayıda gıdayı hariç tutan ancak rahatsız edici semptomlarla bağlantılı olmayan sahte bir eliminasyon diyeti izledi.
Gerçek eliminasyon diyetini uygulayan kişiler semptomlarını %10 oranında azalttı ve diyete en iyi şekilde bağlı kalanlar semptomları %26’ya kadar azalttı.
- Eozinofilik Özofajit Olan Kişilere Yardımcı Olabilir
Eozinofilik özofajit (EE), alerjilerin yemek borusunu ağızdan mideye ileten tüp olan yemek borusunun iltihaplanmasını tetiklediği kronik bir durumdur.
EE’li kişiler kuru ve yoğun gıdaları yutmakta güçlük çekerler ve boğulma riskini artırırlar.
Birçok çalışma, eliminasyon diyetlerinin EE semptomlarını iyileştirmede etkili olduğunu göstermiştir.
EE’li 146 hastayla yapılan bir çalışmada, tüm hastaların %75’inden fazlası, bir eliminasyon diyeti yoluyla önemli ölçüde daha az semptom ve daha az inflamasyon yaşadı.
- DEHB Belirtilerini Azaltabilir
DEHB (dikkat eksikliği/hiperaktivite bozukluğu), tüm çocukların ve yetişkinlerin %3-5’ini etkileyen bir davranış bozukluğudur.
Çalışmalar, eliminasyon diyetlerinin DEHB semptomlarını azaltabileceğini göstermiştir.
Bir analiz, belirli yiyecekleri DEHB semptomlarını iyileştirmek için kısıtlayan 20 çalışmayı inceledi. Araştırmacılar, eliminasyon diyetlerinin gıdalara duyarlı çocuklarda DEHB semptomlarını azaltmaya yardımcı olduğunu buldu.
Bununla birlikte, çocuklar bir tıp uzmanı tarafından denetlenmedikçe eliminasyon diyeti uygulamamalıdır.
Eliminasyon diyetleri, büyümekte olan çocuklar için önemli olan birçok temel besin maddesini kısıtlar ve uzun süreli kısıtlama, büyümelerini engelleyebilir.
- Egzama Gibi Cilt Durumlarını İyileştirebilir
Egzama, kırmızı, kaşıntılı, çatlamış ve iltihaplı cilt gibi görünen bir grup cilt rahatsızlığıdır.
Egzamanın birçok farklı nedeni vardır, ancak birçok kişi belirli yiyecekleri yemenin semptomlarını kötüleştirebileceğini fark eder.
Birkaç çalışma, eliminasyon diyetlerinin egzama semptomlarını azaltabileceğini bulmuştur.
Egzamalı 15 katılımcıyla yapılan bir çalışmada, 14’ü eliminasyon diyetinin semptomlarını azalttığını ve tetikleyici gıdaların belirlenmesine yardımcı olduğunu buldu.
- Kronik Migrenleri Azaltabilir
Sadece ABD’de kabaca 2-3 milyon insan kronik migrenden muzdarip.
Migrenin nedenleri hala belirsizdir, ancak çalışmalar inflamasyonun tetikleyici olabileceğini göstermiştir.
Bir eliminasyon diyeti, iltihaplanmaya neden olan gıdaları ortadan kaldırır ve kronik migrenleri azalttığı gösterilmiştir.
Bir çalışmada, sık migreni olan 28 kadın ve iki erkek, altı hafta boyunca bir eliminasyon diyeti uyguladı ve bu süre zarfında baş ağrısı ataklarının sayısını dokuzdan altıya indirmeye yardımcı oldu.
Eliminasyon Diyetinin Riskleri
Eliminasyon diyetleri, hangi gıdaların size sorun çıkardığını keşfetmenin harika bir yolu olsa da, bazı riskleri de beraberinde getirir.
Yeni başlayanlar için, eliminasyon diyetleri yalnızca kısa bir süre için veya dört ila sekiz hafta arasında izlenmelidir.
Bazı besin gruplarının elimine edilmesi sonucunda besin eksikliklerine neden olabileceğinden, eliminasyon diyetinin daha uzun süre uygulanması önerilmez.
Ek olarak, çocuklar ve alerjisi olduğu bilinen veya şüphelenilen kişiler, eliminasyon diyetini sadece doktor gözetiminde yapmalıdır.
Eliminasyon diyetleri kısıtlayıcı olduğundan, belirli gıda gruplarını kısa bir süre için bile almak çocuğun büyümesini engelleyebilir.
Çocuklar ayrıca bir besin grubunu yeniden tanıtırken anafilaksi gibi şiddetli reaksiyonlara daha yatkındır. Bunun nedeni, vücutlarının onlardan kaçındıktan sonra gıdalara karşı ekstra duyarlı hale gelebilmesidir.
