Kortizon vücutta böbreküstü bezlerinde üretilen kortikosteroid hormonun sentetik türevidir. Vücutta halihazırda çeşitli mekanizmalar üzerinden üretimi düzenlenen hormonun stres durumda kandaki seviyesi artar. Yüksek kortizol metabolizmayı hızlandırır, kan basıncını ve şekerini yükseltir, iltihabi reaksiyon oluşumunu baskılar.
Sentetik: Aynı yapıya sahip sentetik kortizon ise uzun yıllardır çeşitli hastalıkların tedavisinde kullanılmaktadır.
Kortizon Çeşitleri Ve Kullanım Alanları
Çok geniş bir kullanım alanına sahip olan kortizon ilaçları farklı formlarda, farklı yardımcı maddelerle kombine edilerek kullanılmaktadır. Kortizon çeşitleri oral, enjeksiyon ve topikal olarak sıralanabilir. İğneleri ve hapları genellikle yüksek doz etken madde içerir. Gut, eklem romatizması, gibi iltihaplı hastalıkların tedavisinde yüksek doz kullanılır.
Kortizonlu kremler olarak da bilinen topikal kortikosteroidler ise çeşitli cilt problemlerinin ortadan kaldırılmasında gerek reçeteli gerekse reçetesiz olarak sık kullanılan ilaç grubudur.
Kortizonlu Kremler Hangi Hastalıklarda Kullanılır?
Kremler ciltte kızarıklık ve şişliği ortadan kaldırır. Kaşıntılı ve iltihabı yanıt oluşumunu engeller. Bu etkilerinden dolayı kortizon içeren ilaçlar temas dermatiti, meslek egzaması, dejeneratif egzama, seboreik egzama, anal egzama, atopik dermatit, nörodermit, sedef, liken, böcek sokması, 1. derece yanık, güneş yanığı gibi birçok sorunun tedavisinde kullanılmaktadır.
Kortizonun Zararları ve Yan Etkileri
Kullanımının en önemli zararı bağışıklık sisteminin baskılanmasıdır. Özellikle yüksek doz kortizon tedavisi bağışıklık sisteminin oluşturduğu cevabı azalttığından dolayı hastalıklara karşı vücudu savunmasız hale getirir. Vücudun kolaylıkla etkisiz hale getirebileceği enfeksiyon etkenleri bağışıklık sistemi baskılanmış olduğundan dolayı hastalığa sebep olabilir. Bunun dışında kortizonlu kremler ciltte çeşitli yan etkilere sebep olabilir.
Kortizonun yan etkileri uygulama bölgesinde oluşan kızarıklık, kuruluk, çatlama, sivilcelenme, renk değişikliği, kabarıklık, kaşıntı ve yanmadır. Bunun dışında sebep olabileceği diğer yan etkiler baş dönmesi, uyku problemi, adet düzensizliği, ödem, mide bulantısı ve terleme gibi durumlardır.
Adet Düzensizliği Yapar Mı?
Kortizonlu ilaçların kadınlar üzerine en yaygın yan etkilerinden biri adet düzensizliğidir. Kişiden kişiye farklılık göstermekle birlikte bazı kadınlarda adet gecikmesi bazılarında ise döngü süresinde kısalma görülmüştür. Bu yan etkiler genellikle yüksek konsantrasyon kortizonun vücuda alınması sonucu ortaya çıkmaktadır. Cilt yüzeyinden emilen kortizon miktarı çok düşük dozlarda olduğundan dolayı kortizonlu kremlerin adet düzensizliği yapması beklenmektedir.
Kortizon Ödem Yapar Mı?
Kortizon tedavileri sırasında ciltte şişkinlik ve ödem ortaya çıkabilmektedir. Ayrıca iştah artışına dolayısıyla da kilo alımına sebep olabilir. Beslenmeye dikkat ederek ve doktorun tavsiyelerine uyarak kortizon ödemi ortadan kaldırılabilir.
Gebelikte Kortizon Kullanılabilir Mi?
Birçok hastalığın tedavisinde büyük öneme sahip kortizon türevi ilaçların gebelik döneminde kullanılması anne ve bebek açısından bazı sakıncaları beraberinde getirmektedir. Özellikle yüksek doz içeren tedaviler bebekte çeşitli anomalilere sebep olabilir. Kortizon gebelik kategorisi ilk 3 aylık dönem için “D”, diğer dönemler için “C”dir. Gebelik döneminde genellikle kısa süreli etkiye sahip prednizolon gibi kortizon türevleri tercih edilir.
